Θέσεις

Προγραμματικές Θέσεις

ΚΥΠΡΙΑΚΟ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ

Κυπριακό: Προβληματισμοί και η επόμενη μέρα

Με αυτό τον τίτλο θα προσπαθήσουμε να δώσουμε στους Κύπριους πολίτες να αντιληφθούν τα διλήμματα που υπάρχουν σε σχέση με το μέλλον της Κύπρου, αλλά και ποια Κύπρο θα παραδώσουν οι σημερινές γενιές στα παιδιά και στα εγγόνια τους.

Σήμερα, η Κύπρος είναι μετέωρη. Κανείς δεν γνωρίζει τι θα φέρει το αύριο και κανείς δεν μπορεί να προγραμματίσει οτιδήποτε για τα επόμενα πέντε ή δέκα χρόνια.

Το Κυπριακό παραμένει άλυτο από τον Ιανουάριο του 1964 και έκτοτε η ελληνοκυπριακή κοινότητα υπέστη τις μεγαλύτερες ήττες, τη μεγαλύτερη συρρίκνωση κατοχής εδάφους και τη μεγαλύτερη οικονομική καταστροφή, ενώ ζει μέσα στην ανασφάλεια της φυσικής ύπαρξης και υπόστασής της.

Οι λόγοι για τις πιο πάνω διαπιστώσεις πολλοί, δύο όμως είναι οι κορυφαίοι παράγοντες που οι Ελληνοκύπριοι υπέστησαν ήττες και οικονομική ανέχεια στην 60χρονη πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η μη λύση του Κυπριακού.
Η διαφθορά του ελληνοκυπριακού πολιτικού συστήματος και του συστήματος εξουσίας.

Ας εξετάσουμε την περίπτωση συμφωνημένης λύσης του Κυπριακού στη βάση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, όπως προνοούν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Τι αλλάζει την επόμενη μέρα της λύσης;

Η καθημερινότητα δεν πρόκειται ν’ αλλάξει. Ο κόσμος θα πάει στη δουλειά του, τα παιδιά στο σχολείο, η καθημερινή ρουτίνα θα συνεχιστεί, αλλά η μεγάλη διαφορά θα είναι ότι οι πολίτες θα νιώθουν ασφάλεια, γιατί θα μπορούν να πάνε όπου θέλουν, χωρίς να δείχνουν ταυτότητα, να περνούν από οδοφράγματα και χωρίς στρατό κατοχής.

Γιατί δεν αλλάζει τίποτα στην καθημερινότητα;

Δεν αλλάζει τίποτα, γιατί ο τόπος που ζεις και ονόμαζες «ελεύθερες περιοχές», τώρα είναι η ελληνοκυπριακή συνιστώσα Πολιτεία (που δεν υπάρχει σήμερα) με τους ίδιους νόμους και κανονισμούς που εκχώρησε η Ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία, δηλαδή το κεντρικό κράτος που από ενιαίο μετεξελίχθηκε σε Ομοσπονδιακό.

Αυτό σημαίνει ότι στην Κυπριακή Δημοκρατία -της οποίας είσαι πολίτης και συνεχίζεις να είσαι- έχουν δημιουργηθεί δύο νέες πολιτείες, με Συντάγματα που απορρέουν από το κεντρικό κράτος το οποίο, παρά την αλλαγή του πολιτεύματός του, συνεχίζει να είναι μέλος των Ηνωμένων Εθνών και πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ποιος θα διαφεντεύει τη ζωή μου;

Τη ζωή σου -κατά 80%, όπως σήμερα- θα διαφεντεύουν οι Βρυξέλλες, λόγω του ότι είσαι πολίτης της ΕΕ. Πέραν των εξουσιών και αρμοδιοτήτων του κεντρικού κράτους -που περιορίζονται σε θέματα Εξωτερικής πολιτικής, Ιθαγένειας, Μετανάστευσης, Αστυνόμευσης (FBI), Ανωτάτου/Συνταγματικού Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, Ομοσπονδιακής Βουλής/Γερουσίας, Φυσικών πόρων, Ασφάλειας, Οικονομίας, Διεθνούς αντιπροσώπευσης και μίας και μόνης κυριαρχίας- όλες οι υπόλοιπες εξουσίες και αρμοδιότητες (δηλ. τα κατάλοιπα εξουσίας) εκχωρούνται στις δύο συνιστώσες Πολιτείες, οι οποίες θα διοικούν τα του οίκου τους.

Πώς θα λειτουργεί η οικονομία στις δύο συνιστώσες Πολιτείες;

Η οικονομία θα βασίζεται στις πολιτικές και τους κανονισμούς της ΕΚΤ, με κοινό νόμισμα το ευρώ. Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες μετά τη λύση του Κυπριακού θα είναι ανάλογες με αυτές των άλλων κρατών-μελών της ΕΕ, έχοντας το πλεονέκτημα της εγγύτητας με τον αραβικό κόσμο και την Τουρκία, που είναι η μεγαλύτερη αγορά για την ΕΕ. Για παράδειγμα, παρά την ένταση στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, υπάρχει επαναπροσέγγιση των δύο χωρών στους τομείς του εμπορίου, της ναυτιλίας και του τουρισμού – η αύξηση του εμπορίου για την Ελλάδα ήταν 36% τον χρόνο, ενώ η τουριστική αγορά αυξανόταν με ποσοστό 235% ετησίως. Επομένως, με τη λύση του Κυπριακού θα υπάρχει η αναγκαία ασφάλεια για πραγματικές επενδύσεις στην Κύπρο από ξένα κεφάλαια, για την ανάπτυξη -σε παγκύπρια βάση- της ναυτιλίας, των κατασκευών και κτηματαγοράς, της τριτογενούς εκπαίδευσης, αλλά και υπηρεσιών ελεγκτών και νομικών.

Θα υπάρχει δίκαιη κατανομή του πλούτου;

Το κεντρικό κράτος της Ομόσπονδης Κύπρου, ως η μόνη διεθνώς αναγνωρισμένη οντότητα στο νησί, θα είναι ο φορέας της κατανομής του πλούτου από φυσικούς πόρους, ασκώντας τις εξουσίες και αρμοδιότητές του για τη δίκαιη κατανομή του πλούτου στις συνιστώσες Πολιτείες, ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν, λόγω εδαφικής έκτασης και πληθυσμού -όπως η σημερινή σύγκλιση για την κατανομή του φυσικού αερίου- δεδομένου ότι δεν θα υπάρχει εκ μέρους του κράτους πολιτική που θα δημιουργήσει οικονομικές ανισότητες, αφήνοντας τους κανόνες της ελεύθερης οικονομίας να λειτουργήσουν στις δύο συνιστώσες Πολιτείες ξεχωριστά και της συνεργασίας σε παγκύπρια βάση. Οι τέσσερις ελευθερίες της ΕΕ και το ευρωπαϊκό κεκτημένο θα ισχύουν σε όλο το νησί, με βάση το Πρωτόκολλο 10 της συμφωνίας ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ.

Θα υπάρχει ασφάλεια των διοικητικών «συνόρων» των δύο Πολιτειών;

Οι δύο συνιστώσες Πολιτείες δεν θα εξασκούν κυριαρχία – η κυριαρχία είναι μία και μόνη και ανήκει στο Ομόσπονδο κράτος. Θα ασκούν διοικητικό έλεγχο στα του οίκου τους, με δική τους εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική εξουσία που θα πηγάζει από το Σύνταγμα των δύο Πολιτειών και θα είναι σχεδόν πανομοιότυπο, δεδομένου ότι τα δύο Συντάγματα θα αντλούν την εξουσία τους από το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα. Δεν θα υπάρχει άλλος στρατός, πλην αυτού που θα ελέγχεται από το κεντρικό κράτος για σκοπούς άμυνας σε περίπτωση ξένης επέμβασης.

Ποιοι οι κίνδυνοι διάλυσης του Ομόσπονδου κράτους;

Καταρχάς, με βάση το Ομοσπονδιακό Σύνταγμα και τις συνθήκες της ΕΕ, απαγορεύεται η διάλυση κράτους εντός της ΕΕ. Παραδείγματα είναι οι Καταλανοί στην Ισπανία, οι Βάσκοι στην Ισπανία, οι Βαλόνοι και οι Φλαμανδοί στο Βέλγιο κ.ά. Αυτό το Ομόσπονδο κράτος με δικοινοτικό χαρακτήρα θα αναγνωρίζεται από την Τουρκία, εφόσον δεν θα θεωρείται πλέον -δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα- ως εχθρικό και κατά το μάλλον ή ήττον, η γεωγραφία θα παραμείνει αναλλοίωτη, ενώ η συνεργασία και η προώθηση της ειρήνης θα είναι τα ζητούμενα. Εξάλλου, μέσα στα πλαίσια της εκτελεστικής εξουσίας με πολιτική ισότητα, υπάρχει η σύγκλιση Χριστόφια-Ταλάτ για εκ περιτροπής προεδρία με σταθμισμένη και διασταυρούμενη ψήφο. Αυτό σημαίνει ότι η εκλογή προέδρων θα διεξάγεται σε δυάδες -όπως στις ΗΠΑ- με κοινό πρόγραμμα που θα απευθύνεται και στις δύο κοινότητες, επομένως είναι ένα μέτρο που αποκλείει τη συμμετοχή εθνικιστών με διχαστικές τάσεις.

Ποια η κατάσταση πραγμάτων χωρίς λύση;

Πρώτον και κύριο είναι η έλλειψη ενός κανονικού κράτους, η διαιώνιση της διαφθοράς, η απομόνωση της ελληνοκυπριακής κοινότητας από τον διεθνή παράγοντα ως αδιάλλακτη, η αποενοχοποίηση της Τουρκίας και η συνεχιζόμενη ανασφάλεια της τύχης και του μέλλοντος της ελληνοκυπριακής κοινότητας, αν συμβεί οποιοδήποτε από τα πιο κάτω πιθανά σενάρια:

Προσάρτηση των κατεχομένων από την Τουρκία, με το παράδειγμα της Αλεξανδρέττας, αποκτώντας κοινό σύνορο με την Τουρκία με ό,τι αυτό σημαίνει.
Αναγνώριση της ΤΔΒΚ (δηλ. συμφωνία διχοτόμησης), με νέες ροές εποίκων από την Τουρκία και αλλαγή του δημογραφικού χαρακτήρα της Κύπρου. Αναπτύξεις στα κατεχόμενα από τουρκικά και ξένα συμφέροντα, που θα επηρεάσουν την οικονομία του νότου και φυσικά η απεμπόληση ολόκληρης της κατεχόμενης βόρειας Κύπρου. Αποχώρηση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και κατάληψη της νεκρής ζώνης από τα τουρκικά στρατεύματα, με τη δημιουργία νέας νεκρής ζώνης σε έδαφος των ελεύθερων περιοχών.
Σταδιακή αποχώρηση των Ελληνοκυπρίων από την Κύπρο, για οικονομικούς λόγους αλλά και λόγους ασφάλειας. Απώλεια του 70% της κυπριακής ΑΟΖ.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Οικονομία

Αναθεώρηση των βαθμίδων φορολογίας φυσικών προσώπων, ούτως ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη συνεισφορά από τα άτομα με ψηλότερα εισοδήματα. Ταυτόχρονα, το αφορολόγητο ποσό μπορεί να αυξηθεί για να ελαφρύνει τις χαμηλές εισοδηματικές τάξεις.
Πιο αυστηρές και αποτρεπτικές τιμωρίες σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής.
Κατάργηση γραφειοκρατίας στο μέγιστο και μεταφορά του φορολογικού συστήματος σε 100% ηλεκτρονική λειτουργία.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Πράσινη Ανάπτυξη

Οι μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ως ανθρωπότητα τον 21ο αιώνα είναι η κλιματική αλλαγή και η ρύπανση του φυσικού, χερσαίου και θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, τα απρόβλεπτα και ακραία καιρικά φαινόμενα, οι αλλαγές στα χαρακτηριστικά των βροχοπτώσεων και η απερήμωση αποτελούν κάποια από τα γνωρίσματα της κλιματικής αλλαγής. Η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση. Το ευάλωτο νησιώτικο σύστημά μας έχει πληγεί ανελέητα τόσο από την κλιματική αλλαγή όσο και από την ανεξέλεγκτη και βάναυση ανθρώπινη επέμβαση – ένας συνδυασμός θανατηφόρος. Το αποτέλεσμα όλων αυτών έχει αντίκτυπο στην υγεία μας. Η αλήθεια είναι ότι, όταν το περιβάλλον καταρρεύσει, θα καταρρεύσουμε κι εμείς μαζί του. Η θάλασσα, ο αέρας, δεν χωρίζονται με γραμμές κι ας είναι πράσινες. Η πατρίδα μας είναι νησί, και ένα νησί αποτελεί ένα ενιαίο φυσικό σύστημα! Τα περιβαλλοντικά προβλήματα μαστίζουν και τις δύο κοινότητες, θέτοντας επιτακτική ανάγκη την συνεργασία για την επίλυσή τους. Να περάσουμε από την κερδοσκοπία και τη διαφθορά στην αειφορία, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου πολεοδομικού σχεδίου με μέσα μαζικής μεταφοράς και ποδηλατόδρομους, στην αποτελεσματική διαχείριση-αξιοποίηση των αποβλήτων. Να κλείσουμε το καταστροφικό γραμμικό μοντέλο παραγωγή-κατανάλωση-σκουπίδια και να περάσουμε στην κυκλική οικονομία. Να διαχειριστούμε, επιτέλους, σωστά τις περιοχές Natura 2000 και να προστατεύσουμε ό,τι απέμεινε από τις παραλίες μας.

Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Κύπρο συμβάλλουν σε ποσοστό που φτάνει μόλις το 13.8%. Είμαστε εντός του στόχου που έθεσε η Ευρωπαϊκή Ένωση, παράλληλα όμως είμαστε η δεύτερη χώρα σε σειρά με τη μεγαλύτερη παραγωγή εκπομπών CO2 για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Ο Κύπριος πολίτης, δυστυχώς, επωμίζεται το κόστος για τις υπέρογκες εκπομπές του CO2, με τη συνέχιση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Πληρώνουμε τα πρόστιμα, αλλά δεν υπάρχει ακόμα ουσιαστική πολιτική για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Είναι ανήκουστο, μια χώρα με ηλιοφάνεια 365 μέρες τον χρόνο να μην αξιοποιεί την ηλιακή ενέργεια! Κι ακόμη πιο θλιβερή είναι η απύθμενη στρέβλωση, κυπριακής ευρεσιτεχνίας, στο όνομα των φωτοβολταϊκών να καταστρέφουμε το περιβάλλον. Πώς γίνεται να κατασκευάζεται τεράστιο φωτοβολταϊκό πάρκο εντός του πολύτιμου δάσους της Σολέας, σε περιοχή Natura; Έπονται άραγε κι άλλα; Και γιατί τόσο μεγάλα πάρκα; Για να συνεχιστεί η εξάρτηση του πολίτη από τα ενεργειακά μονοπώλια.

Απαιτείται άμεση θεσμοθέτηση αυστηρών κριτηρίων για την κατασκευή φωτοβολταϊκών πάρκων. Μικρότερες εγκαταστάσεις. Αξιοποίηση δημόσιων κτιρίων (π.χ. οροφές, σκεπασμένοι χώροι στάθμευσης στα αστικά κέντρα όπου γίνεται και η μεγαλύτερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας). Βεβαίως, Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας δεν είναι μόνο η ηλιακή. Να μιλήσουμε και για βιοκαύσιμο ως αποτέλεσμα κομποστοποίησης. Για κυκλικότητα στη διάθεση των πρωτογενών καυσίμων. Είναι τόσα πολλά που μπορούν να γίνουν και τόσο λίγα και στρεβλά αυτά που γίνονται.

Το μέλλον του τόπου και η βιώσιμη αειφόρος ανάπτυξη δεν είναι διαπραγματεύσιμα για το πρόσκαιρο κέρδος των ολίγων, αλλά βασικό δικαίωμα του κάθε πολίτη για πρόσβαση σε σταθερή και προσιτή ηλεκτρική ενέργεια.

Αστική ανάπτυξη

Για τη δόμηση των αστικών κέντρων, επιβάλλεται η υλοποίηση ενός πολεοδομικού σχεδιασμού. Ενός σχεδιασμού που θα έχει ως κύριο μέλημα τον ίδιο τον άνθρωπο, με τη δημιουργία και προστασία περισσότερων πράσινων χώρων και του αστικού πρασίνου, όπως τα δέντρα που υπάρχουν στους δρόμους. Τον εκσυγχρονισμό των πόλεων με κτίρια που θα πληρούν τις ενεργειακές απαιτήσεις, στοχεύοντας σε κτίρια μηδενικής κατανάλωσης, υψηλά κτίρια υπό αυστηρές προϋποθέσεις κατά την αδειοδότηση με ειδική χωροθέτηση, προσφέροντας τόσο στην κοινωνία όσο και στο περιβάλλον. Παράλληλα, την προστασία διατηρητέων κτιρίων και κτιρίων πολιτιστικής κληρονομιάς, στεγάζοντας υπηρεσίες κρατικής ωφέλειες ή δίνοντας τη δυνατότητα αξιοποίησής τους από μικρομεσαίες ή καινοτόμες επιχειρήσεις. Παράλληλα, ο πολεοδομικός σχεδιασμός θα δώσει την ευκαιρία για τη διασύνδεση των ποδηλατόδρομων εντός των πόλεων και μεταξύ των πόλεων και της επαρχίας, την αναβάθμιση των μέσων μαζικής μεταφοράς με ψηφιοποίηση των διαδρομών, μικρότερα οχήματα και συχνότερα δρομολόγια, καλύπτοντας τα αστικά κέντρα στο σύνολο για την επίτευξη του στόχου «κέντρα πόλεων χωρίς αυτοκίνητα». Οι εκπομπές του CO2 από τις μεταφορές αποτελούν 20% από το σύνολο των εκπομπών μας ως χώρα, υποβαθμίζοντας την ποιότητα του αέρα στα αστικά κέντρα και εντείνοντας την κλιματική αλλαγή.

Διαχείριση Απορριμμάτων και Αποβλήτων

Τα νέα πρόστιμα για τη μη εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι προ των πυλών. Η διαχείριση οικιακών αποβλήτων είναι ένας φαύλος κύκλος. Πολλά τα λάθη που οδηγούν σε προβλήματα. Πολλά τα λεφτά που συνδέονται με τη διαχείριση των απορριμμάτων, οπότε μεγάλη η διαφθορά και η διαπλοκή. Έχουν γίνει κάποια βήματα, λειψά και αναποτελεσματικά. Οι ανεπαρκείς πολιτικές έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση εκατοντάδων μικρών σκυβαλότοπων σε όλη την Κύπρο. Σημείο κλειδί σε όλα αυτά τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί είναι η δυνατότητα αξιοποίησης των αποβλήτων και η σωστή διαχείρισή τους, σύμφωνα με το κυκλικό μοντέλο οικονομίας, το οποίο προάγει την αποφυγή δημιουργίας των απορριμμάτων, στη συνέχεια την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την ανάκτηση. Το σκουπίδι παύει να είναι σκουπίδι, έχει αξία και μπαίνει στο οικονομικό ισοζύγιο ως πρώτη ύλη ή ως υπηρεσία. Απαραίτητη είναι η σύνδεση των ρευμάτων που συλλέγονται από τα πράσινα σημεία και για την επαναχρησιμοποίηση τους από την τοπική βιομηχανία. Το ίδιο και οι συνέργειες ανάμεσα στις παραγωγικές μονάδες. Κρίνεται αναγκαία η επαναξιολόγηση του συστήματος ανακύκλωσης, με την ενεργότερη συμμετοχή των παραγωγών-εισαγωγέων και με την προσθήκη νέων ρευμάτων και καλύτερο έλεγχο του συστήματος. Το σύστημα εγγυοδοσίας θα λύσει πολλά προβλήματα ανεξέλεγκτης απόρριψης, αλλά εκκρεμεί εδώ και χρόνια. Τα οργανικά απορρίμματα είναι ένας θησαυρός για την παραγωγή εδαφοβελτιωτικών, κομπόστ, και είναι ίσως η μόνη μας αντίδραση στη λαίλαπα της απερήμωσης. Γιατί δεν έχει λυθεί το θέμα της επεξεργασίας τους; Γιατί αναγκάζονται να τα πετούν στις χωματερές οι αγρότες μας και πληρώνουν ακριβά διαπύλια, αντί να τα αξιοποιούν και να έχουν και έσοδα και καλά προϊόντα;

Περιοχές Natura 2000, εθνικά πάρκα, ακτές

Οι περιοχές που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000 είναι περιοχές οι οποίες διακρίνονται για τη σπάνια χλωρίδα και πανίδα τους, με βασικό στόχο την προστασία της βιοποικιλότητας. Στο σύνολό τους όμως τα δασικά πάρκα, οι ακτές μαζί με τις περιοχές Natura 2000, αποτελούν τους «πνεύμονες» της Κύπρου, το σπίτι χιλιάδων ειδών και την κληρονομιά όλων των κατοίκων της Κύπρου. Ο Ακάμας, οι θαλάσσιες σπηλιές, τα δάση Σολέας και Σταυροβουνίου δεν είναι προς πώληση στους μεγαλοεπενδυτές. Όσο καθυστερούν τα ουσιαστικά Σχέδια Διαχείρισης και η λειτουργία τους, τόσο οι περιοχές αυτές αφήνονται βορά στον κάθε διαπλεκόμενο. Και η διαχείριση των περιοχών αυτών πρέπει να στηρίζεται στις αρχές της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης. Με άλλα λόγια, οι περιοχές πρέπει να προστατευθούν και να διασφαλισθεί η ευημερία και η καλή ποιότητα ζωής στους ντόπιους. Είναι τεχνητή η αντιπαράθεση που δημιουργείται. Περιβάλλον και ανάπτυξη πάνε μαζί, περιβάλλον και ευημερία πάνε μαζί. Με εντιμότητα σχεδιασμών, εγκυρότητα πολιτικών και έγνοια, επιτέλους, για τον τόπο.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η κοινωνική εξέλιξη στη χώρα μας βρίσκεται καθηλωμένη, ενώ τα στερεότυπα -καλά εδραιωμένα- εμποδίζουν την κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική ανάπτυξή της, με ένα θεσμικό πλαίσιο που παραμένει αγκιστρωμένο σε νομοθεσίες οι οποίες αντίκεινται σε βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.

Δεν νοείται «κοινωνία», μια κοινωνία που να μην αφουγκράζεται τις σύγχρονες κοινωνικές τάσεις, να αγκαλιάζει και να σέβεται όλους τους πολίτες της. Η αποδοχή, μεταφράζεται σε σεβασμό προς όλες τις εκφάνσεις σε ό,τι αφορά, μεταξύ άλλων, την άποψη, κουλτούρα, σεξουαλική προτίμηση, ταυτότητα, ικανότητες, θρησκεία…

Ευάλωτες ομάδες

Οι συνθήκες που περιβάλλουν το άτομο μπορεί να το καταστήσουν ευάλωτο, αφού το ψυχο-συναισθηματικό του ιστορικό, το οικονομικό του υπόβαθρο, η εθνικότητα του κλπ. μπορεί να λειτουργήσουν επιβαρυντικά. Ένα κράτος που νοιάζεται, αφιερώνει πόρους στη δόμηση μιας κοινωνίας που να μπορεί να εντοπίζει έγκαιρα τους ευάλωτους πληθυσμούς και να τους στηρίζει με τις ανάλογες δομές και πολιτικές.

Εντοπισμός των ευάλωτων ομάδων (μεταξύ άλλων, παιδιών από μονογονεϊκές οικογένειες, παιδιών εξαρτημένων, φυλακισμένων ατόμων, Ρομά, μεταναστών και προσφύγων, παιδιών με ιστορικό βίας και ψυχικών διαταραχών, ατόμων κοινωνικά αποκλεισμένων, ανέργων κ.ά.).

Εφαρμογή έγκαιρων παρεμβάσεων για σκοπούς στήριξης οικονομικά, κοινωνικά και ψυχο-συναισθηματικά, φράσσοντας έτσι τον δρόμο προς τη νεανική παραβατικότητα, την απελπισία, την απομόνωση, τα αδιέξοδα της εξάρτησης από ουσίες ή συμπεριφορές.

Εφαρμογή θεσμοθετημένων μηχανισμών συνεργασίας, με σαφή όρια λογοδοσίας μεταξύ των υπουργείων Παιδείας, Εργασίας, Υγείας.

Σχέση κράτους – Εκκλησίας

Η κυπριακή πολιτεία εξακολουθεί να επιτρέπει τη συστηματική εμπλοκή του θεσμού της Εκκλησίας στα του κράτους, βοηθώντας έτσι στη συντήρηση πρακτικών και νοοτροπιών που παραβιάζουν κατάφορα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Χρειάζεται η εδραίωση πολιτικής κουλτούρας, με συμμέτοχους τους κοινωνικούς θεσμούς, τους πολιτικούς, τα ΜΜΕ και βαθιές και τολμηρές τομές στο εκπαιδευτικό σύστημα, με τρόπο που να αντικατοπτρίζει πραγματικά την κοσμικότητα του κυπριακού κράτους.

ΛΟΑΤΚΙ

Παντού, οι άνθρωποι υπόκεινται σε διακρίσεις, ακόμα και σε βία, για το ποιον ή ποιαν αγαπούν και για το πώς αυτοπροσδιορίζονται. Αποδοχή, σημαίνει πλήρης σεβασμός και νομοθετικές ρυθμίσεις έτσι που τα άτομα να απολαμβάνουν ισότιμα όλα τα δικαιώματά τους.

Το θεσμικό πλαίσιο, θα πρέπει να προστατεύει, αλλά και να λειτουργεί ως τροχοπέδη σε κάθε νοοτροπία και πρακτική που αναιρεί το άτομο και του αφαιρεί το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού.

Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι απαραίτητο να αναγνωρίσει τα θέματα ΛΟΑΤΚΙ και να τα ενσωματώσει διαθεματικά από τις πρώτες βαθμίδες, στοχεύοντας μαθητές και γονείς.

Πρόσφυγες και μετανάστες

Το προσφυγικό και το μεταναστευτικό είναι θέματα σύνθετα, με πολυδιάστατες επιπτώσεις στις κοινωνίες, αλλά ταυτόχρονα ζητήματα βαθιά ανθρώπινα. Το να αφαιρέσει κανείς την ανθρώπινη διάσταση, αλλά και το γεγονός ότι όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα αποζητούν να σωθούν ή να τύχουν μιας καλύτερης μοίρας, είναι σαν να κλείνει τα μάτια καταδικάζοντας τόσο την ίδια την τοπική κοινωνία, αλλά και αυτούς που επιλέγουν να μετακινηθούν για να έρθουν να ζήσουν σε αυτήν. Συνεπώς, είναι πολλές οι πτυχές που πρέπει να σταθμιστούν, σε μια Ευρώπη που δέχεται μεγάλες ροές ανθρώπων.

Η δημιουργία αξιοπρεπών χώρων φιλοξενίας προσφύγων, στη βάση διεθνών συμβάσεων, αλλά και η εφαρμογή επί μέρους πρακτικών και μέτρων, στόχο πρέπει να έχει την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της ευθύνης και των δυνατοτήτων ενός κράτους και της αλληλεγγύης.

Ισότητα

Σε μια κοινωνία, όπου η συμμετοχή των γυναικών σε όλα τα πεδία βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, είναι απαραίτητη η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, τόσο σε σχέση με την ισότητα των ευκαιριών όσο και σε ό,τι αφορά την απόκτηση γνώσεων γύρω από το τι σημαίνει πατριαρχία και έμφυλη βία. Είναι καθοριστικής σημασίας μια ριζική αναθεώρηση νομοθεσιών, πρακτικών και νοοτροπιών, που να λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου, και επιβεβλημένο να ευαισθητοποιηθεί η κοινωνία στα θέματα της έμφυλης ισότητας και της σεξουαλικής αγωγής, μέσω της εκπαίδευσης, ώστε να πάψουν οριστικά να υφίστανται οι έμφυλες διακρίσεις και να διαιωνίζονται διαρκώς οι αναχρονιστικές στερεοτυπικές αντιλήψεις που οδηγούν στις ανισότητες με βάση το φύλο.

Σεξουαλική παρενόχληση-κακοποίηση

Η ανεπιθύμητη λεκτική ή μη, ή σωματική συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα, οδηγεί στην καταρράκωση της αξιοπρέπειας ενός ανθρώπου, ενήλικα ή ανήλικου, δημιουργώντας ένα εκφοβιστικό περιβάλλον και καταδικάζοντάς το πολλές φορές σε μια ανυπόφορη πραγματικότητα.

Το θεσμικό πλαίσιο είναι απαραίτητο, αλλά όχι αρκετό για να αντιμετωπίσει το θέμα. Παράλληλα με τη θέσπιση νομοθεσιών που να στηρίζουν και να προστατεύουν το θύμα, τα βήματα πρέπει να περιλαμβάνουν αποδόμηση όλων εκείνων των παραγόντων που οδηγούν τα άτομα -που είναι κυρίως άντρες- σε μια τέτοια συμπεριφορά και ανάπτυξη μιας κουλτούρας μηδενικής ανοχής στη σεξουαλική παρενόχληση.

Εν κατακλείδι…

Στόχος μιας κοινωνίας που γνοιάζεται για τους πολίτες της πρέπει να είναι η εξάλειψη της πατριαρχίας, του ρατσισμού, των κοινωνικών ανισοτήτων, της φτώχειας, της ανεργίας, της έμφυλης βίας, του κοινωνικού αποκλεισμού. Το κράτος που νοιάζεται, αφιερώνει πόρους στη δόμηση μιας κοινωνίας που να μπορεί να εντοπίζει έγκαιρα τους ευάλωτους πληθυσμούς και να τους στηρίζει με τις ανάλογες δομές και πολιτικές, στήνοντας ένα πραγματικό δίκτυ ασφάλειας για τους ανθρώπους του.

ΠΑΙΔΕΙΑ

Παιδεία

Η πρωτοβουλία «Αμμόχωστος για την Κύπρο» πιστεύει πως όλα τα παιδιά πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ποιοτική παιδεία, ανεξαρτήτως φύλου, θρησκείας, καταγωγής ή αναπηρίας. Μια σωστή, σφαιρική παιδεία δεν προσφέρει μόνο επαγγελματικές ευκαιρίες. Δημιουργεί ενεργούς πολίτες, που θέλουν να προσφέρουν στην κοινωνία και τους συνανθρώπους τους.

Η πρωτοβουλία «Αμμόχωστος για την Κύπρο» στηρίζει το πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο καλεί την Επιτροπή να υποβάλει νομοθετική πρόταση για τη θέσπιση «ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά», με την οποία τα κράτη μέλη καλούνται να επενδύσουν περισσότερο στην εκπαίδευση, την περίθαλψη, τη στέγαση, την οικογενειακή στήριξη και την παιδική μέριμνα. Στηρίζει, επίσης, το «Ψήφισμα του Συμβουλίου περί στρατηγικού πλαισίου για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, με στόχο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και πέραν αυτού» (2021-2030).

Τι προτείνουμε

Πολιτισμός

Η πρωτοβουλία «Αμμόχωστος για την Κύπρο» στηρίζει έμπρακτα τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού και πιστεύει πως οι τέχνες και ο πολιτισμός είναι αναπόσπαστο κομμάτι μιας προοδευτικής κοινωνίας κι ενός λειτουργικού κι αποδοτικού κράτους.

Αθλητισμός

Η Πρωτοβουλία πιστεύει ακράδαντα πως ο αθλητισμός είναι κινητήρια δύναμη για καινοτομία, έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Ο αθλητισμός φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά, καταρρίπτει τις ανισότητες και οικοδομεί κοινότητες με συνοχή, αποτελώντας παράλληλα το μέσο για την καταπολέμηση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού.

ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ - ΠΑΤΑΞΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ

Διαφθορά

Πώς και γιατί η διαφθορά ρίζωσε στον τόπο μας

Η διαφθορά στην Κύπρο εξελίχτηκε σε γάγγραινα μέσω τριών βασικών φορέων

1. Ρουσφέτι

Ο πρώτος φορέας ο οποίος έχει καταστεί παράδοση, ως ένας αποδεκτός τρόπος ζωής του Κύπριου πολίτη, είναι το ρουσφέτι. Εμφανίστηκε σε μεγάλη κλίμακα μετά την ανάληψη της εξουσίας για πρώτη φορά από κομματάρχη, που διαδέχθηκε τον Μακάριο στην προεδρία της Δημοκρατίας, μετά τον θάνατο του τελευταίου τον Αύγουστο του 1977. Λόγω της επιρροής της εξουσίας, που πλέον κατείχε ένας λαϊκός αντί ιερωμένος, ασκήθηκε πίεση από κομματικούς πολιτικούς πάνω στους πολίτες για κομματική επικράτηση του κενού που ο θάνατος του Μακαρίου άφησε. Μέσα από αυτή τη διεργασία κόμματος-πολίτη, δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε μια πελατειακή σχέση μεταξύ κομματικής εξουσίας και λαού, ένα είδος πάρε-δώσε με «εμπορεύματα» από τη μια το ρουσφέτι κι από την άλλη την ψήφο.

Έτσι αναπτύχθηκε και απλώθηκε το κακό του ρουσφετιού, που αποτελεί προνόμιο των λίγων έναντι των πολλών, που καταπολεμά το κοινό καλό, που προάγει την αδικία έναντι της ισότητας, που καταργεί τη λογοδοσία, που ορίζει ποιος αθέμιτα πλουτίζει και ποιος κατατρύχεται και που επιβάλλει την ατιμωρησία έναντι της ανάληψης ευθύνης.

2. Κομματικές δοσοληψίες

Ο δεύτερος φορέας έχει να κάνει με κομματικές συναλλαγές. Αυτές οι συναλλαγές καθορίζουν την επιρροή των κομμάτων στη Δημόσια Υπηρεσία, τον έλεγχο συγκεκριμένων λειτουργιών του κράτους, δοσοληψίες και μοιρασιά πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, συνεννόηση με την εκτελεστική εξουσία για την εξυπηρέτηση του εκάστοτε άρχοντα του τόπου ή/και των υποτελών του με αμφίδρομα συμφέροντα, νομοθεσίες ή/και τροποποιήσεις νομοθεσιών ή/και νόμων που να εξυπηρετούν παντός είδους συμφέροντα με το αζημίωτο, παράπλευρα κέρδη μέσω του ιδιωτικού τομέα, σε όλους τους πρωταγωνιστές που συμβάλλουν στη διατήρηση και ενίσχυση του καθεστώτος διαφθοράς της νομοθετικής εξουσίας. Ουχί άπαξ μέχρι τούδε, ενεργά ή πρώην μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων, παρουσιάστηκαν ενώπιον των δικαστηρίων, δικάστηκαν, καταδικάστηκαν και φυλακίστηκαν οι ίδιοι και συνεργοί τους, είτε διότι χάλασε η συμφωνία είτε διότι οι εραστές της διαφθοράς ανήκαν σε δύο διαφορετικά στρατόπεδα είτε διότι, λόγω απληστίας, έγιναν τόσο φανερά που μόνο δεν το φώναξαν.

3. Ο ανεξέλεγκτος θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας

Το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας του 1960, προνοούσε για ένα ισορροπημένο σύστημα ελέγχου της Εκτελεστικής Εξουσίας, λόγω του δικοινοτικού χαρακτήρα της διοίκησης της νεοσύστατης τότε Δημοκρατίας.

Μετά τα γεγονότα του 1963 όπου η μια κοινότητα, η ελληνοκυπριακή, απέκτησε τον πλήρη έλεγχο του κράτους, το σύστημα ελέγχου (checks and balances) έπαψε να εξασκείται, ή ακόμα και να υφίσταται έστω και με την υποκατάσταση του Συντάγματος από το «δίκαιο της ανάγκης». Κυρίως δε, μετά το 1974 η προεδρία της Δημοκρατίας εξελίχθηκε σε προνόμιο του ενός.

Αυτή η συνταγματική ανωμαλία επιτρέπει στον εκάστοτε Πρόεδρο της Δημοκρατίας να διαχειρίζεται τα του κράτους κατά το δοκούν, ανεξέλεγκτα, αλόγιστα, χωρίς ηθικούς ή άλλους φραγμούς και χωρίς λογοδοσία σε ΚΑΝΕΝΑ.

Αυτό το προνόμιο μεταφέρεται, επίσης, στον άλλο ρόλο που επιτελεί ο εκάστοτε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, δηλαδή στην αντιπροσώπευση της ελληνοκυπριακής κοινότητας ως ο ηγέτης της, στις συνομιλίες για εξεύρεση λύσης στο κυπριακό πρόβλημα. Ακόμα και στην περίπτωση της όποιας πλειοψηφικής γνώμης προσφέρει το Εθνικό Συμβούλιο ως συμβουλευτικό σώμα στον ηγέτη της ελληνοκυπριακής κοινότητας, ο Ελληνοκύπριος ηγέτης έχει το δικαίωμα να αποφασίσει ο ίδιος.

Με βάση τα πιο πάνω, η σημερινή προεδρία κατηγορείται για κρούσματα διαφθοράς, αθέμιτου πλουτισμού και υπέρβασης εξουσίας, ως επίσης για απεμπόληση της πάγιας πολιτικής και των στόχων λύσης του Κυπριακού εντός των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών για προσωπικό και μόνο όφελος. Εν κατακλείδι, αν δεν ηττηθεί η διαφθορά, κανένα άλλο πρόβλημα του εθνικού προβλήματος συμπεριλαμβανομένου, δεν μπορεί να επιλυθεί.

Η καταπολέμηση της διαφθοράς μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τρεις άξονες

1. Εκπαίδευση

2. Οργάνωση

3. Επιτήρηση/Έλεγχος

ΥΓΕΙΑ

ΓεΣΥ

Το ΓεΣΥ παρά τα αναμενόμενα προβλήματα, τις στρεβλώσεις και τις δυσοίωνες καταστάσεις, αγκαλιάστηκε από την πλειονότητα των πολιτών, οι οποίοι το επιθυμούν και το στηρίζουν. Ως εκ τούτου, ήρθε για να μείνει και η προσπάθεια όλων πρέπει να στοχεύει στη βελτίωση και τη στήριξή του, αφού αποτελεί μονόδρομο χωρίς άλλη εναλλακτική λύση.

Μέσα από την εμπειρία υλοποίησής του τα τελευταία σχεδόν δύο χρόνια, κρίνουμε φρόνιμο να παραδειγματιστούμε από το παρελθόν για να βελτιωθούμε στο μέλλον.

Εισηγούμαστε:

Αξίζει να αγωνιστούμε όλοι, ο καθείς από τη θέση του, για να περισώσουμε και ενδυναμώσουμε το ΓεΣΥ ούτως ώστε να διαφυλάξουμε τα πολυτιμότερα αγαθά, τα οποία αναντίρρητα είναι η ζωή και η υγεία.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ-ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΡΙΑ

Πρέπει, έστω και τώρα μετά από αδικαιολόγητη καθυστέρηση, να εγκύψουμε στο μεγάλο πρόβλημα που ονομάζεται δημόσια υγεία κι αυτή τη φορά να στελεχώσουμε σωστά και να εξοπλίσουμε μελετημένα τα δημόσια νοσηλευτήρια, τα οποία είναι περιουσία όλων μας και δεν ανήκουν σε καμία κυβέρνηση οποιασδήποτε ιδεολογίας, είτε προηγούμενη είτε σημερινή είτε μελλοντική.

Είναι ανεκτίμητη περιουσία και επένδυση ζωής και υγείας, που δικαιωματικά και ισότιμα ανήκει σε όλους τους πάσχοντες συνανθρώπους μας και κατά συνέπεια σε όλους, αφού είμαστε όλοι υποψήφιοι ασθενείς.

Οι στόχοι δεν μπορεί να είναι άλλοι από τους ακόλουθους και εκεί πρέπει να εστιάσουμε όλες μας τις προσπάθειες:

ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Η άνευ προηγουμένου υγειονομική κρίση που βιώνουμε τον τελευταίο ένα και πλέον χρόνο, μας αναγκάζει να επανακαθορίσουμε προτεραιότητες, να επανασχεδιάσουμε δράσεις, να φανταστούμε ξανά το μέλλον μέσα από τον φακό ενός πιο ισορροπημένου παρελθόντος. Πολλά λάθη θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, ποτέ όμως δεν είναι αργά για πρόληψη παρόμοιων καταστάσεων που -όπως φαίνεται- καραδοκούν, αν η ανθρωπότητα συνεχίσει να συμπεριφέρεται αλαζονικά απέναντι στο δώρο της ζωής.

Βασικοί πυλώνες αντιμετώπισης πιθανών νέων πανδημιών δεν μπορεί παρά να είναι η υιοθέτηση ενός νέου τρόπου διαβίωσης, με έμφαση στην υγιεινή διατροφή και την αποφυγή βλαβερών συνηθειών, καθώς επίσης η εκπαίδευση από τη σχολική ηλικία σε μεθόδους και τεχνικές προληπτικής ιατρικής. Παράλληλα, η εμπεριστατωμένη, εντατική και στοχευμένη προώθηση προγραμμάτων πρόληψης στον γενικό πληθυσμό, μπορεί να δώσει λύσεις σε πολλά προβλήματα που διαφορετικά θα προκαλούσαν ανάλογες κρίσεις.

Η μέχρι στιγμής εμπειρία, υποδεικνύει το εύθραυστο της ανθρώπινης φύσης, αλλά και την απαράμιλλη δύναμη που μας προικοδότησε η σύγχρονη τεχνολογία, χωρίς την οποία δεν θα μπορούσαμε να ελπίζουμε σε σύντομη απαλλαγή από τη δύσκολη θέση που βρισκόμαστε. Εν κατακλείδι, τα πολυτιμότερα δώρα της ζωής και της υγείας επιβάλλεται να διαφυλαχθούν ως κόρη οφθαλμού, να τεθούν υπεράνω σκοπιμοτήτων και ουσιαστικά να πάρουν τη θέση που τους αρμόζει σ’ ένα ευνομούμενο, σύγχρονο και ευρωπαϊκό κράτος.

ΙΣΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΒΑΡΩΝ

Οι συνέπειες της από το 1974 συνεχιζόμενης Τουρκικής κατοχής για τους εκτοπισμένους αλλά και τους πληγέντες ιδιοκτήτες περιουσιών είναι τόσο δεδομένες όσο και τεράστιες. Ανεξάρτητα με την κοινωνική πολιτική της Κυβέρνησης κατά τα 47 χρόνια της κατοχής όσον αφορά ιδιαίτερα τη στέγαση και τις άλλες πτυχές για μια αξιοπρεπή διαβίωση των εκτοπισμένων και πληγέντων, απουσιάζει η οποιαδήποτε πολιτική όσον αφορά την απώλεια χρήσης των κατεχομένων περιουσιών σε συνάρτηση με το δικαίωμα της ιδιοκτησίας τους. Η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να μην ευθύνεται πρωτογενώς για την εισβολή και κατοχή από την Τουρκία των εδαφών της και την ως εκ τούτου παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας των κατεχομένων περιουσιών όπως και για την αδυναμία της να αποκαταστήσει στρατιωτικά ή διπλωματικά τα εν λόγω δικαιώματα. Έχει όμως δευτερογενή υποχρέωση, στα πλαίσια του δικού της καθήκοντος διασφάλισης των εν λόγω δικαιωμάτων, επιπρόσθετα του καθήκοντός της για δίκαιη και ισότιμη κοινωνικοοικονομική πολιτική, να νομοθετήσει ώστε, κατά το μέτρο του δυνατού, να αποζημιώνει τους ιδιοκτήτες για την απώλεια χρήσης των περιουσιών στις οποίες αδυνατεί να τους αποκαταστήσει ως Κράτος. Την υποχρέωση αυτή δύναται να τηρήσει η Δημοκρατία εφόσον αυτό εξαρτάται από την ίδια. Συναφώς, παρατηρούμε ότι το καθήκον σεβασμού του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, το οποίο κατοχυρώνεται όχι μόνο από το Άρθρο 23 του Συντάγματος αλλά και από την ΕΣΑΔ και από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες, το έχουν οι πάντες, περιλαμβανομένης της Δημοκρατίας. Επί πλέον όμως, η Δημοκρατία επιφορτίζεται και με το ιδιαίτερο καθήκον το οποίο επιβάλλει το Σύνταγμα διά του Άρθρου 35 το οποίο προνοεί –

« Αι νομοθετικαί, εκτελεστικαί και δικαστικαί αρχαί της Δημοκρατίας υποχρεούνται να διασφαλίζωσι την αποτελεσματικήν εφαρμογήν των διατάξεων του παρόντος μέρους [Μέρος 2 – Περί των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, τα οποία περιλαμβάνουν και το Άρθρο 23], εκάστη εντός των ορίων της αρμοδιότητος αυτής.»

Το Άρθρο 35, όπως πολλές φορές έχει υποδείξει το Ανώτατο Δικαστήριο, είναι κεφαλαιώδους σημασίας ως προς την αποτελεσματική εφαρμογή των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Τόσον η νομοθετική όσον και η εκτελεστική εξουσία έχουν έτσι υποχρέωση να μεριμνήσουν, η κάθε μια στον τομέα της αρμοδιότητάς της, για την αποτελεσματική διασφάλιση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας κατά το μέτρο που δύνανται να το πράξουν. Η εκτελεστική εξουσία, από την οποία και θα πρέπει να προέλθει η απόφαση και το σχετικό νομοσχέδιο (εφ’ όσον εξυπακούεται δαπάνη διά του προϋπολογισμού – Άρθρο 80 του Συντάγματος), και η νομοθετική εξουσία με τη ψήφιση του σχετικού νόμου που είναι η δική της αρμοδιότητα.

Η Πολιτεία ως σύνολο λοιπόν έχει όχι μόνο κοινωνικοοικονομική αλλά πρώτιστα νομική υποχρέωση να θεσπίσει νομοθεσία η οποία να αποζημιώσει τους ιδιοκτήτες των κατεχομένων περιουσιών για την απώλεια της χρήσης τους, διότι έχει τη δυνατότητα να το πράξει τούτο χωρίς να εμποδίζεται από τη συνεχιζόμενη κατοχή.

Δεν είναι λοιπόν μόνο θέμα ισότιμης κατανομής των βαρών της κατοχής, η οποία επιβαρύνει ολόκληρη την Κύπρο, αλλά και κατά κύριο λόγο θέμα αποτελεσματικής εφαρμογής του δικαιώματος ιδιοκτησίας των ιδιοκτητών κατεχομένων περιουσιών. Η υποχρέωση αυτή της Πολιτείας συνιστά ευρύτερη υποχρέωση της ως κράτος και συνάδει με τις ευρύτερες υποχρεώσεις της ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως προς τα δικαιώματα των πολιτών της, είμαστε δε βέβαιοι ότι η υποχρέωση αυτή θα αναγνωρίζεται τόσο από το ΕΔΑΔ όσο και από τα Δικαστήρια της ΕΕ.

Οι ιδιοκτήτες των κατεχομένων περιουσιών, εφόσον θεσπιστεί τέτοια νομοθεσία ως υποχρέωση της Πολιτείας, θα μπορούν να απαλλαγούν από την υφιστάμενη πικρία ότι αδικούνται από την ίδια τους την πατρίδα ενώ άλλοι συμπολίτες τους ευημερούν ακόμα περισσότερο απλώς διότι δεν ήταν τόσον άτυχοι, αλλά και θα μπορούν να αισθάνονται ότι η αποζημίωση την οποία θα λαμβάνουν δεν είναι ελεημοσύνη του κράτους αλλά δικαίωμά τους. Εξ άλλου, είναι και θέμα στοιχειώδους δικαιοσύνης και ισότητας. Η κατοχή και η στέρηση των κατεχομένων περιουσιών, εφόσον συνιστά μέρος του όλου συνεχιζόμενου Κυπριακού προβλήματος, αφορά όλους τους Κυπρίους και όχι μόνο εκείνους που είχαν την ατυχία να στερηθούν τις περιουσίες τους χωρίς δική τους ευθύνη. Αυτό ενισχύει τη δεδομένη υποχρέωση της Δημοκρατίας να αποζημιώσει τους ιδιοκτήτες των κατεχομένων περιουσιών εφόσον συνεχίζεται η κατοχή και η μη αποκατάστασή τους στις περιουσίες τους, στη βάση της αρχής της ισότιμης κατανομής των βαρών η οποία ανάγεται στο θεμελιακό δικαίωμα της ισότιμης μεταχείρισης που είναι δεδομένη και στο Κυπριακό όπως και στο Ευρωπαϊκό δίκαιο. Δεν συνιστά ισότιμη μεταχείριση η άρση των βαρών μόνο από εκείνους οι οποίοι είχαν περιουσίες στα παράνομα κατεχόμενα εδάφη της Δημοκρατίας.

Πέραν αυτών, η νομοθέτηση της αποζημίωσης των ιδιοκτητών κατεχομένων περιουσιών για την απώλεια της χρήσης τους θα αναχαιτίσει και την προσφυγή των ιδιοκτητών στην Επιτροπή η οποία λειτουργεί στα κατεχόμενα και κατ’ επέκταση στα δικαστήρια των κατεχομένων που έχουν αναγνωρισθεί από το ΕΔΑΔ ως αναγκαίο ένδικο μέσο πριν υπάρξει προσφυγή στο ΕΔΑΔ.

Να υπενθυμίσουμε συναφώς ότι τέτοια νομοθεσία θέσπισε η Ομόσπονδη Δημοκρατία της Γερμανίας μετά από το 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο προς αποζημίωση των όσων είχαν απωλέσει τις περιουσίες τους ως αποτέλεσμα των νέων δεδομένων, με την επιβολή ειδικής για το σκοπό αυτό φορολογίας και σε αναγνώριση αντίστοιχης υποχρέωσής της.

Δυστυχώς, αν και σύντομα μετά από την εισβολή έγινε και στην Κύπρο, όπως πληροφορούμαστε, με κρατική πρωτοβουλία μελέτη και υποβολή προτάσεων για αντιμετώπιση αυτού του θέματος, τίποτε δεν έπραξε το Κράτος στη συνέχεια για εφαρμογή των εισηγήσεων.

Είμαστε βέβαιοι ότι η επεξεργασία του κατάλληλου πλαισίου για τη νομοθεσία αυτή θα μπορεί να γίνει από ειδικούς επί του θέματος, κατ’ αναλογία προς τον υπολογισμό των αξιών των κατεχομένων περιουσιών και της απώλειας χρήσης τους που γίνεται όσον αφορά τις απαιτήσεις ενώπιον του ΕΔΑΔ. Όσον αφορά δε τα κονδύλια που θα απαιτηθούν, επαφίεται στην Πολιτεία να το αποφασίσει σε συνάρτηση προς τα γενικά έσοδα του κράτους ή προς ειδικά έσοδα προερχόμενα είτε από την υπεραξία των μη κατεχομένων περιουσιών είτε από τυχόν έσοδα από την εξόρυξη υδρογονανθράκων ή άλλως πως, είτε και σε συνδυασμό με την παραχώρηση κρατικών ομολόγων άμεσα διαπραγματεύσιμων στο Χρηματιστήριο έστω και με ημερομηνία λήξης πενταετίας ή και δεκαετίας. Ακόμα, θα μπορεί να εξεταστεί η δυνατότητα εξασφάλισης επιχορηγήσεων ή δανείων της ΕΕ για το σκοπό αυτό, πράγμα που φρονούμε ότι η ΕΕ θα μπορούσε να αντίκρυζε θετικά προκειμένου περί τόσον ευαίσθητου θέματος ως προς το οποίο μάλιστα δεν έχει προβεί σε οποιαδήποτε αρωγή. Εν πάση περίπτωση, του παρόντος είναι μόνον η αναγνώριση της υποχρέωσης της Πολιτείας να θεσπίσει τέτοια νομοθεσία, και τρόποι χρηματοδότησής της μπορούν να εξευρεθούν. Η αδυναμία όμως της Πολιτείας να αποκαταστήσει τους ιδιοκτήτες στις περιουσίες τους δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για τη μη αποζημίωσή τους διαρκούσης της αδυναμίας της μέσω ενός συστήματος ισότιμης κατανομής των βαρών.

Η θέσπιση της προτεινόμενης νομοθεσίας θα έχει ευεργετικές επιπτώσεις και σε αυτά που αφορούν τον Κηδεμόνα Τουρκοκυπριακών Περιουσιών. Η οποιαδήποτε παραχώρηση Τουρκοκυπριακών περιουσιών σε ιδιοκτήτες κατεχομένων περιουσιών θα λαμβάνεται ασφαλώς υπόψη στον υπολογισμό του μεγέθους της απώλειας χρήσης τους, πράγμα που θα περιορίζει και τις οποιεσδήποτε καταχρήσεις στον τομέα αυτό.

Μία άλλη συναφή παράμετρος του θέματος της αποτελεσματικής εφαρμογής του δικαιώματος ιδιοκτησίας των κατεχομένων περιουσιών συναρτάται προς τις άλλες πτυχές της ιδιοκτησίας, και δη το δικαίωμα πώλησης ή υποθήκευσης της περιουσίας. Η αποτελεσματική εφαρμογή του δικαιώματος αυτού εξυπακούει τη θέσπιση επικουρικής νομοθεσίας που να επιτρέπει στον ιδιοκτήτη αφενός να πωλεί την περιουσία σε οποιονδήποτε και αφετέρου να υποθηκεύει την περιουσία του με κρατική εγγύηση ως προς την αξία της, υπολογιζόμενη με βάση την αύξηση που θα αναμένεται να είχε αν δεν ήταν υπό κατοχή – εγγύηση που θα συνιστά και παράλληλη διασφάλιση του κράτους ως εγγυητή έναντι του ιδιοκτήτη σε περίπτωση μη αποπληρωμής του δανείου. Είμαστε βέβαιοι ότι και συνεννοήσεις θα μπορούν να γίνουν με τις τράπεζες ως προς τον καθορισμό ειδικά χαμηλού επιτοκίου.

Εάν, παρ’ ελπίδα, δεν υπάρξει στο σύντομο μέλλον διπλωματική διευθέτηση του Κυπριακού, η Πολιτεία θα πρέπει να εξετάσει τη θέσπιση και άλλων μέτρων προς αποτελεσματική εφαρμογή του δικαιώματος ιδιοκτησίας των ιδιοκτητών κατεχομένων περιουσιών. Εφόσον η πώληση ή ανταλλαγή τους μέσω της Επιτροπής των κατεχομένων δεν είναι επιθυμητή και η διαδικασία του ΕΔΑΔ είναι πολύ χρονοβόρα, αβέβαιη αλλά και αναποτελεσματική, δεδομένου ότι η Τουρκία αρνείται να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του, η Πολιτεία θα πρέπει να καθιερώσει μηχανισμούς για τη δυνατότητα πώλησης τους στο κράτος ή την ανταλλαγή τους με κρατική γη.